İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğinde Yapılan Son Değişiklikler Işığında İkinci El Taşıt Satışının Vergisel Boyutu
İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğinde Yapılan Son Değişiklikler Işığında İkinci El Taşıt Satışının Vergisel Boyutu
06.07.2023 tarihli Resmi Gazetede "İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" yayımlandı. Yönetmelik değişikliklerinin yürürlük tarihi 15.07.2023 olup, ilan yoluyla ikinci el kara taşıtı satışı yapanlara yönelik önemli düzenlemeler içermektedir.
Yayımlanan Yönetmelik ile, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğe "İlan kısıtlaması" başlığını taşıyan Geçici Madde 3 eklenmiştir. Maddenin (1) numaralı fıkrasında " İkinci el motorlu kara taşıtlarının üretici veya __ distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlanması bu maddenin uygulanması bakımından ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir." denilmektedir.
Buna göre, 15.07.2023 tarihinden itibaren yapılan satış ilanlarında üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyat talep edilmesi halinde yapılan satış ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti olarak kabul edilecektir.
Bilindiği üzere İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 5'inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında:"İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti, yetki belgesine sahip işletmeler tarafından yapılır. Bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir." ibaresi yer almakta idi.
Vergi kanunlarında ticari faaliyetin sınırları belirlenmiştir. Vergi mevzuatı uyarınca ticari faaliyetin unsurları devamlılık ve ticari organizasyondur. Bunlardan birisinin varlığı halinde ticari faaliyet yapıldığı kabul edilir ve mükellefin vergi dairesinde ticari faaliyet dolayısıyla mükellefiyet tesis ettirme yükümlülüğü doğar. Devamlılık 104 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde açıklanmıştır. Buna göre, bir takvim yılı içerisinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında ard arda tekrarlanan işlemlerde devamlılık kasıt ve niyetinin mevcut olduğu kabul edilecektir. Görüldüğü üzere vergi mevzuatına göre bir yıl içerisinde iki adet araç satılması halinde bile ticari faaliyet yapıldığı kabul edilmektedir. Bugüne kadar Mali İdare tarafından, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğin 5'inci maddesinin (1) numaralı fıkrasına uygun olarak, üç adete kadar araç satışlarında ticari faaliyetin varlığı kabul edilmedi ancak bir yıl içerisinde dört adet araç satışı yapanlar tespit edilerek haklarında incelemeler yapıldı. Yani söz konusu kişilere ticari faaliyet yönünden mükellefiyet açıldı, zamanında beyan etmedikleri vergiler ise, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezasıyla birlikte arandı.
Yapılan değişiklikle, ilan yoluyla pazarlanan taşıtlarda bir adet taşıt satışı yapılsa bile eğer ilan fiyatı üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde ise, motorlu kara taşıtı ticareti yapıldığı kabul edilecektir. Tek satışın ticari faaliyet olarak kabul edilmesinin Gelir Vergisi Kanunundaki karşılığının değerlendirilmesi gerekmektedir.
GVK'da ticari kazanç iki farklı gelir unsurunda düzenlenmiştir. Devamlılık arz eden satışlar ticari kazanç bölümünde düzenlenirken, devamlılık arz etmeyenler ise, diğer kazanç ve iratlar bölümünde arızi ticari kazanç olarak değerlendirilmiştir. Gelir Vergisi Kanunu devamlılık arz etmeyen satışlardan elde edilen kazancı, örneğin ticari bir organizasyon olmaksızın bir defaya mahsus yapılan, ardarda gelen yıllarda da tekrarlanmayan satış dolayısıyla elde edilen kazancı arızi ticari kazanç olarak nitelendirmiştir. GVK'nın 82'nci maddesinde, arızi olarak ticari muamelelerin icrasından elde edilen kazançların arızi kazanç olduğu belirtilmiş, istisna tutarının üzerinde kazanç elde edilmesi halinde söz konusu kazancın beyan edilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
GVK bu yönde düzenleme yapmakla birlikte bir defaya mahsus yapılan satışlardan hangisinin arızi ticari faaliyet olarak kabul edileceği açık değildir. Bu kapsamda bir defaya mahsus yapılan satışlarda, satış işlemi ticari saikle, diğer bir anlatımla kazanç elde etmek amacıyla yapılıyorsa, bu satıştan elde dilen kazancın arızi ticari kazanç olarak kabul edilmesi gerekir.
Son yapılan değişiklikler ile birlikte ilan yoluyla veya sair surette üçten fazla araç satanlar devamlılık unsurunun gerçekleşmiş olması nedeniyle GVK'nın 37 ve müteakip maddeleri uyarında ticari faaliyet kapsamında değerlendirilecektir. Üç ve altında araç satanlarda eğer satış ilan yoluyla gerçekleşmiş ve ilan fiyatı üretici veya distribütör fiyatının üzerinde ise, İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmeliğe eklenen "ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti kabul edilir" düzenlemesi uyarınca elde edilen kazanç arızi ticari kazanç olarak kabul edilecektir. "…ticareti kabul edilir" ibaresi taşıt satışının ticari saikle, diğer bir anlatımla kazanç elde etmek amacıyla yapıldığının kabulünü gerektirir. Dolayısıyla bu tür satışlar yapan kişilerin vergi dairesine, istisna tutarının üzerinde bir kazanç söz konusu ise, diğer kazanç ve iratlar kapsamında yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekecektir.
Üç ve daha aşağı sayıda araç satanlar eğer satışlarını ilan yoluyla yapmıyorsa veya ilan yoluyla yapmakla birlikte satış fiyatları üretici veya distribütör fiyatlarının altında ise, arızi ticari kazanç elde edildiğinin kabulü ancak satışın ticari saikle, yani kazanç elde etmek amacıyla yapıldığının ispatına bağlıdır. Bu durumun ispatı ise çok güçtür.