İhraç Kayıtlı Satışlarda Dövizle Ödeme Yasağı

İHRAÇ KAYITLI SATIŞLARDA DÖVİZLE ÖDEME YASAĞI

11/8/1989 tarih ve 20249 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın 4'üncü maddesinin "g" bendinde: "Türkiye'de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz." denilmiştir. Kararın 20'nci maddesinde ise, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın Kararın tatbikatını temin etmek ve Türk parasının kıymetini korumak maksadıyla lüzumlu göreceği her türlü tedbiri almaya yetkili olduğu ifade edilmiştir. Bu yetkiye istinaden Hazine ve Maliye Bakanlınca Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2008-32/34 Tebliğ çıkartılmış, tespiti Bakanlığa bırakılan konular söz konusu Tebliğ ile düzenlenmiştir. Anılan Tebliğin 8'inci maddesinin dokuzuncu fıkrasında "Türkiye'de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür." ifadesi yer almakta iken, 19.04.2022 tarihli 31814 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2022-32/66 sayılı Tebliğ ile bahse konu 8'inci maddenin dokuzuncu fıkrasının sonuna "Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur." cümlesi eklenmiş ve değişiklik yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yukarıda yer alan değişiklik uyarınca, 19/4/2022 tarihinden itibaren taşıt ve gayrimenkul satışları dışında kalan satışlarda bedelin döviz cinsinden ödenmesi yasaklanmıştır. Bu hükme göre söz konusu satışlarda sözleşmenin döviz cinsinden yapılması mümkün iken ödemenin döviz cinsinden yapılması yasaktır. Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketleri bu zorunluluktan muaf tutulmuştur.

Yukarıda yer verilen değişikliğe ilişkin olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından uygulama esaslarını belirten 21 Nisan 2022 tarihli basın açıklaması yapılmış, basın açıklamasında Türkiye'de yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişiler arasında akdedilmiş/akdedilecek menkul satış sözleşmelerine ilişkin ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunluluğunun bulunmadığı belirtilmiş ancak ihraç kayıtlı satışların söz konusu zorunluluğa tabi olup olmadığına ilişkin açıklama yapılmamıştır.

İhraç kayıtlı malların satışının ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden yerine getirilip getirilemeyeceğine ilişkin görüş talep edilmesi neticesinde Bakanlık Finansal Piyasalar ve Kambiyo Genel Müdürlüğü tarafından 23.06.2022 tarih ve E-37518347-045.991304383 sayılı yazı düzenlenmiş, söz konusu yazıda; yürürlükteki mevzuat uyarınca Türkiye'de yerleşikler arasında gerçekleştirilen ihraç kayıtlı satışların menkul alım satımı olarak değerlendirilmesi nedeniyle söz konusu satışlara ilişkin ödemelerin döviz cinsinden yapılması ve kabul edilmesinin mümkün olmadığı belirtilmiş ancak konunun Bakanlıkça değerlendirilen başlıklar arasında bulunduğu ifade edilmiştir. Aradan geçen bir yıldan fazla süre zarfında Bakanlık tarafından konuya ilişkin herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır.

Hâlihazırda ihraç kayıtlı satışlarda bedelin Türk Lirası cinsinden ödenmesi zorunlu olup, konuya ilişkin bir yasal düzenleme veya Bakanlık tarafından herhangi bir değerlendirme yapılmadığı müddetçe döviz cinsinden ödeme yasaktır. Bu yasağa uyulmaması halinde ise, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun'un 3'üncü maddesi ve ilgili mevzuat hükümleri uyarınca zorunluluğa uymayan her bir tarafa ayrı ayrı uygulanmak üzere 2022 yılı için 14.200 TL'den 118.500 TL'ye kadar idari para cezası kesilebilecektir. 2023 yılında ise, yeniden değerleme oranları dikkate alındığında bu rakamlar 31.680 TL ile 264.294 TL arasındadır.Tekerrür halinde, bu cezalar iki kat olarak uygulanmaktadır. 1567 sayılı Kanun'a göre kabahatin konusunu yabancı paranın oluşturması nedeniyle, idarî para cezasının hesaplanmasında fiilin işlendiği tarih itibarıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bu paraya ilişkin "döviz satış kuru" esas alınacaktır.