Anayasa Mahkemesi’nden Dijital Hizmet Vergisi ile ilgili Önemli iptal Kararı

Anayasa Mahkemesi'nin 12.09.2023 tarihli ve 32307 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan kararıyla 7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 7'nci maddesinin (2) numaralı fıkrasının Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline hükmedilmiş, iptal hükmünün kararın Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.

Bilindiği üzere 7/12/2019 tarihli ve 30971 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 7194 sayılı Kanun'un 1 ila 7'nci maddeleri dijital hizmet vergisini düzenlemekte idi ve söz konusu maddeler 01.03.2020 tarihinde yürürlüğe girmişti. Anılan maddeler ile dijital hizmet vergisi ihdas edilmiş, verginin konusu, mükellefi, istisnaları, matrahı, oranı, hesabı, vergilendirme dönemleri, beyanı ve vergi güvenliğine ilişkin hükümleri düzenlenmişti.

Özet olarak dijital hizmet vergisi, dijital hizmet sağlayıcılarının, dijital hizmetler karşılığında elde ettikleri hasılattan aylık dönemler itibariyle %7,5 oranında vergi ödemeleri esasına dayanıyor.

7194 sayılı Kanun 7'nci maddesi ise, vergi güvenliğine yönelik olup, aşağıdaki hükümleri içermekte idi;

"Vergi güvenliği

MADDE 7 – (1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergilere ilişkin beyanname verme ve ödeme yükümlülüklerini süresinde yerine getirmeyen bu Kanun kapsamındaki dijital hizmet sağlayıcılarına veya Türkiye'deki yetkili temsilcisine, bu yükümlülüklerin yerine getirilmesi için dijital hizmet vergisini tarha yetkili vergi dairesi tarafından internet sayfalarındaki iletişim araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilen bilgiler kullanılarak 213 sayılı Kanunda sayılan tebligat yöntemleri, elektronik posta veya diğer tüm iletişim araçları ile ihtarda bulunulabilir ve bu durum Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde ilan edilir.

(2) İlandan itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi hâlinde, dijital hizmet sağlayıcılarının sunmuş oldukları hizmetlere erişimin, bu yükümlülükler yerine getirilinceye kadar engellenmesine Hazine ve Maliye Bakanlığınca karar verilir ve bu karar erişim sağlayıcılarına bildirilmek üzere Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderilir. Engelleme kararlarının gereği bildirimden itibaren yirmi dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilir.

(3) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının görüşü alınarak Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenir."

Maddenin (2) numaralı fıkrası, Anayasa Mahkemesi tarafından Dijital hizmet sağlayıcılarının sunduğu hizmetlere erişim engeli getirilmesine imkân sağlayan kuralın dijital hizmet sağlayıcılarının teşebbüs özgürlüğünü sınırladığı gerekçesiyle iptal etmiştir.

Ayrıca Mahkeme tarafından, kişilerin teşebbüs özgürlüğü ile vergi alacağının güvence altına alınması arasında makul bir denge kurulması ve öngörülen yaptırımın teşebbüs sahiplerine aşırı ve katlanılamaz bir külfet yüklememesi, eğer bireyin hak ve özgürlüklerine daha az zarar verebilecek bir tedbir varsa onunla yetinilmesi veya öncelikle bu tedbire başvurulması gerektiği, bu çerçevede 213 sayılı Kanun kapsamına giren vergilere ilişkin beyanname verme ve vergi ödeme yükümlülüklerini süresinde yerine getirmeyen dijital hizmet sağlayıcılarının sunduğu hizmetlere erişimin engellenmesinin ise en ağır yaptırım olan internet sitesinin bütününün erişime engellenmesi anlamına geldiği, hâlbuki kademeli bir vergi güvenlik tedbiri ihdas edilmesi mümkünken doğrudan erişimin engellenmesine karar verilmesinin hizmet sağlayıcılarına aşırı külfet yüklendiği, teşebbüs özgürlüğü ile kamu yararı arasında bulunması gereken makul dengenin bozulduğu, bu itibarla kuralla teşebbüs özgürlüğüne getirilen sınırlamanın orantısız olduğu ve ölçülülük ilkesini ihlal ettiği ifade edilmiştir.